İnsanoğlunun yaratılışından beri belki en çok üzerine düşündüğü ve anlamaya çalıştığı kavramlardan biri aşk tır desek mübalağa etmiş olmayız. Günümüzde bu kavramın içi ne kadar boşaltılmış, ne kadar yıpratılmış olsa da aşk, bütün gizemiyle varlığını korumaya devam ediyor.

Yazar Elif Şafak da yarın okurlarla buluşacak son romanı Aşk ta, kalemini bu kavramın farklı katmanlarında gezdiriyor. Aşk, bir roman gibi görünse de aslında roman içinde bir başka romanı da sunuyor okuyucusuna. Şafak, kitabında, biri günümüze ait, diğeri 1200 lü yıllarda geçen iki öyküyü anlatıyor. Başlangıçta ayrı gibi görünen bu iki öykü, bir öz de yani aşkta birleşiyor.

Roman, Amerika da yaşayan ve sürdürdüğü hayatı olduğu gibi kabullenmiş bir ev hanımının, Ella Rubinstein in öyküsü ile başlıyor. 40 yaşından sonra bir yayınevinde çalışmaya başlayan Ella nın, ilk görevi, adı duyulmamış bir yazarın Aşk Şeriatı adlı romanını okuyup hakkında rapor yazmaktır. Bu görev, Ella nın hayatında köklü bir değişime neden olur ve Mevlânâ ile Şems in hayatlarını anlatan bu roman sayesinde kendini sorgulamaya başlar; tasavvufla tanışır. Roman içindeki diğer romanda ise Şafak, Mevlânâ ve Şems-i Tebrizi nin dostluğuna odaklanıyor ve bizi 1200 lü yıllara, Bağdat tan Konya ya, İlahi aşkın öyküsüne götürüyor. Okur, Mevlânâ nın Şems le tanıştıktan sonraki değişimini, Mevlânâ nın aile bireylerinin, meyhanecilerin, fahişelerin, cüzzamlı dilencilerin, köktendincilerin ve sıradan pek çok kişinin dilinden dinliyor. Şafak, günümüzle geçmiş arasında bir köprü kurarak, bugünün insanının sorunlarını ve sorularını roman kahramanlarının hayatlarıyla ve Şems in 40 Altın Kuralı yla cevaplıyor. Aşk ın bütün bölümleri Mevlânâ nın büyük eseri Mesnevi den mülhem B harfiyle başlıyor. Okuru kendi iç dünyasına dair sorular sormaya ve içsel bir yolculuğa çıkmaya çağıran kitap, dindarlık ve inanç arasındaki farkı sorguluyor ve okuru inancın özündeki aşkı bulmaya davet ediyor.

Elif Şafak ın Aşk ına adım atmak isteyen okurlara bir kılavuz niteliğinde; yazar ilk kez kendi romanını Zaman okurları için anlattı. İşte Elif Şafak ın kelimeleriyle Aşk...

Elif Şafak romanını anlattı

Aşk ı yazmak

"Bundan uzun zaman önceydi. Bir roman düştü gönlüme. Yazmaya cesaret edemedim. Dilim lâl oldu, kalemimin ucu kör. Kırk fırın ekmek yemeye yolladım kendimi. Dünyayı dolaştım. İnsanlar tanıdım, hikâyeler topladım. Üzerinden çok bahar geçti. Fırınlarda ekmek kalmadı; ben hâlâ ham, hâlâ aşkta bir çocuk gibi toy..."

Böyle başlıyor yeni romanım AŞK ın içindeki roman. Bu kez, iki katlı bir rüya sunuyorum okurlara. Roman içinde roman, hikâye içinde hikâye, aşk içinde aşk anlatıyorum. Kitabın ismi belki kimilerine basit gelecek. Öyle ya, pek fiyakalı bir isim sayılmaz. Ne kelime oyunları yapıyor ne de dolambaçlı anlatımlar peşinde koşuyor. Son derece temel, som, tek bir kelime: Aşk! Önü arkası boş. Yalnız, sakin, dingin... Öylece bir başına.

Ama belki de romanın ismi gücünü tam da gösterişten uzak olmasından alıyor. Aşk kelimesinde hem bir tevazu var hem de kendinden emin bir duruş. Halbuki nedense genellikle bu kelimeyi bir tamlamayla, takviyeyle kullanma gereği duyuyoruz. Aşkın hiçbir sıfata ihtiyacı yok ki. O başlı başına bir dünya, nasıl kategorilere sığsın? Bu yüzden kitabın sloganı: "Ya içindesindir aşkın, merkezinde; ya da dışındasındır, hasretinde."

Siz bu yazıyı okurken AŞK kitapçılara henüz dağıtılmakta. Fırından yeni çıkmış ekmek gibi dumanı üstünde, sıcacık, taptaze. Bir romancı için aylarca, mevsimlerce gece gündüz emek verdiğiniz kitabı nihayet raflarda görmek tuhaf bir his. Bir yandan mutluluk duyuyorsunuz; anlatığınız hikâyeyi okurlarla paylaşmanın nazenin heyecanı içinde. Bir yandan burukluk hissediyorsunuz; ayrılık hissine benzer bir his saplanıyor yüreğinize. Romanınızı uğurluyorsunuz. Gitsin, kendi yolunu bulsun. Onu sevecek, anlayacak, ruhdaşı olacak okurları bulsun diye.

Bu romanda okura yüreğimi açtım. Tasavvuf benim sırrımdı, o sırrı aşikâr ettim. Şems ve Mevlânâ hakkında bir kitap yazayım arzusuyla kaleme almadım bu kitabı. Ben "aşk"ı anlatmak istedim. Buydu çıkış noktam. Hem dünyevî hem manevî boyutlarıyla aşkı yazdım. Zıt gibi görünen karakterleri yan yana getirerek evrensel bir öz yakalamayı arzuladım. 2008 senesinde Boston da yaşayan üç çocuk annesi mutsuz bir Yahudi Amerikalı kadın için Mevlânâ ne ifade ediyor, bu sorunun cevabını kovaladım.

Son tahlilde, beşerin tabiatı şaşmaktır. Elbette hatalar, kusurlar olabilir. Yoksa Şems i, Mevlânâ yı yazmaya kalkıp da her şeyi anladığını iddia etmek "kibir" olur. Ama şunu samimiyetle söyleyebilirim: Ben bu romanı aşkla yazdım, aşkla okunmasıdır temennim.

04 Mart 2009