Aynılaşmak türbandan kötü

- Üniversitede din ve kadınlar üzerine de çalışmalar yapan bir akademisyen olarak Türkiye deki yaşam tarzım elimden alınacak korkusunu paylaşıyor musunuz?
- Bu korkuyu anlıyorum ama paylaşmıyorum! Bana çok düşündürücü geliyor... Kafamızda genellemeler yapıyoruz; sanki orada bir yerde türbanlı kadınlar diye yekpare, tek renkli, tek sesli güruh var, öbür tarafta da onun karşıtı varmış gibi bir tablo. Bu çok yanıltıcı. Türkiye her anlamda sentezler ülkesi... Bununla övünmeyi bilirsek çok da pozitif bir özellik.

- Bu dini motifler ezelden beri vardı Türkiye de ama şu andaki korkunun nedeni bunun devlet eliyle kamusal alana çıkarılması değil mi?
- Anlıyorum ama korkularımızı yenmemiz gerektiğine inanıyorum. Sonuçta türbandan falan endişe etmiyorum, benim endişem, aynılaşmak.

- Aynılaşmaktan kastınız ne?
- Şunu kastediyorum, bireyselliğe izin verilmemesi, bireysel farklılıkların saygı görmemesi, bastırılması, insanların bir kolektif kimlik altında biçimlenmeleri ve ondan çıkamamaları... Herkes benim gibi olsun diye dayatmak; sol adına da, İslamcılık adına da...

- Türbanın anayasal güvence altına alınması peki? İnsanları korkutan bu mu aslında?
- Ben üniversitede ders verdim, veriyorum. Türban yasağı her şeyden önce bir kadın olarak beni rahatsız eden bir yasak, çünkü cinsiyet ayrımına yol açıyor. Aynı dünya görüşüne sahip bir erkek öğrenci elini kolunu sallayarak üniversite kapısından girerken kız öğrenci geri çevriliyor. Kızların zaten kolay okuyamadığı bir ülkede bu, iki kat ayrımcılığa yol açıyor. Açıkçası bu tür korkuların, kaygıların kültürel elitte daha fazla olduğunu düşünüyorum. Ben Zaman gazetesinde yazdığım için o kadar çok tepki aldım ki, Ne işin var orada? dediler. Sanki orası başka bir Türkiye, sanki orası kaf dağının arkası!

- Laiklerin korktuğu kadar vahim bir tablo var mı sizce ortada?
- Bence yok. Ama şunu yaparsak; kamplaşırsak, kutuplaşırsak, korku politikaları üretirsek o zaman tabii ki korkulacak şeyler çıkar. Yani biraz hem demokrasiye inanmak, hem kendi insanına inanmak, hem bu ülkenin tarihini, kültürünü, mayasını bilmek lazım. Bizim mayamızda baskıcı şeriat devleti yok.

- Kadınlar neden korkuyor o zaman?
- Aslında bu siyasi tartışmalarda aktif bir şekilde yer almaları çok hoş. Öte yandan baskıcı bir tavır olursa bundan en çok zarar gören, yaşam tarzlarını değiştirecek olan kadınlar tabii ki. Erkekler o kadar etkilenmeyecek ki. Ama bu korkuyu yenmemiz lazım. Türbanlı kadınla başı açık, modern bir kadının hiçbir ortak noktası yok gibi gösteriliyor. Bu yalan! Tahmin ettiğimizden çok daha fazla ortak noktamız var. Açıkçası ben; sanki iki ayrı kadın türü varmış gibi bir hava yaratılmasına karşıyım.

301 tartışmalarını hayatımdan çıkarmak istiyorum

- Abdullah Gül; 301 den yargılanan yazarların mahkûm edildiği gibi izlenimler bulunduğunu, bunun Türkiye ye haksızlık olduğunu söyledi Strasbourg ta. Bu sözlerin bir anlamı var mıydı?
- İnanın 301 konuşmak istemiyorum, o kadar bunaldım ki! Benim arzum bu ülkede fikir özgürlüğünün olması, insanların yazılarından, fikirlerinden ötürü yargılanmaması... Bunun ötesinde bütün 301 tartışmalarını geride bırakmak istiyorum, şahsen buna ihtiyaç duyuyorum.

- Siz geride bıraksanız da o sizi bırakmıyor! Uluslararası basın, sizlerin bu yönüne dikkat çekiyor, sizi bu anlamda gözlüyor...
- 301 den birçok insan yargılandı; sadece birkaç ismin öne çıkması doğru da değil, adil de... Konuşacaksak bunu bütün olarak konuşmalıyız.

- Yazdıklarından ötürü tepki görmek, yargılanmak apolitik hale getiriyor mu insanı?
- Başka insanlar bunu nasıl yaşıyor bilmiyorum ama ben çok etkilendim, çok sarsıldım. Roman karakterlerinin sözleri yüzünden suçlanmak yazarın o kadar elini kolunu bağlayan bir şey ki... Yani roman karakterlerimi konuşturamayacak mıyım?

- Yazarken kendinizi geri çektiğiniz, durdurduğunuz zamanlar oldu mu?
- Tabii, şunu fark ettim, kendime otosansür uyguluyorum. Onu fark ettiğim anda da yazmayı bıraktım zaten, bir sene hiçbir şey yazamadım.

- Bir yandan 301 den yargılanmak, diğer yandan devlet eliyle, kültür bakanının davetiyle 2008 Frankfurt Kitap Fuarı nın açılışında Türkiye yi temsil etmenizin istenmesi... İronik değil mi?
- Oradaki seremonide Türkiye yi temsil etmekten müthiş şeref duyuyorum. Ama bunu da şahsi olarak algılamıyorum, önemli olan bunun bir Türkiye senesi olması. Türk kültürünü tanıtmak için fırsat..

Bedenleriyle barışık kadınlara gıptayla ve saygıyla bakıyorum

- Araştıran, yazan, çizen, duyarlılıkları, farkındalıkları olan, entelektüel bir kadının fizyolojik ve biyolojik bir değişimi kabul etmemesi normal mi? Doğal olanı reddetmek?
- Belki de bu kadar çok okuyup düşünen insanlar bunu yaşıyor...

- Nedeni ne?
- Bence bizde cinselliği konuşmak çok zor! Çünkü çok bıyık altından gülünen, müstehzi bir ifadeyle karşıladığımız, olgun olmadığımız bir konu! Eğer bir kadın beyniyle kabul ve saygı görmek istiyorsa bedenini öldürüyor.

- Sizin yaşadığınız da bu muydu?
- Evet. Çünkü erkek egemen bir dünyada sürekli Ben de en az sizin kadarım, diyerek var olmaya çalışıyorsun. Bunu, kadınsılığını bastırarak ya da mümkün mertebe erken yaşlanarak yapıyorsun. Bu ne demek? Mesela 30 undasın, 50 nde gibi giyiniyorsun. Ben de böyle giyiniyorum. Kahverengiler, griler, siyahlar, lacivertler. Eşim çıldırıyor! Ama yapamıyorum, bir zırh taşıma gereği duyuyorsun. Öyle bir noktaya geldim ki, kendi kendimle dalga geçme gereği duydum. Bu mizahla yazılmış bir kitap o yüzden...

- Aslında siz bedeniyle barışık olmayan bir kadın mıydınız, böyle mi göstermek işinize geldi?
- Ben bedeniyle barışık olmayan bir kadındım. Bence Türkiye de bir; kadınsanız, iki; gençseniz saygı görmüyorsunuz. O anlamda kadınlar daha erken yaşlanır Türkiye de çünkü yaşlı kadının daha emin bir zemini vardır. Öbür kadın sürekli şunu kanıtlamak zorunda; Fotoğraflarım değilim ben, yazılarıma bakın, beynime bakın.

- O yüzden mi fotoğraflarınız hep aynı? Saçlar yüzü kapatıyor, boğazlı kazaklar giyiliyor, objektife bakılmadan pozlar veriliyor...
- Tabii... Hiç gülemem fotoğraflarda ama bunu farkında olmadan yapıyorum. Hiç çiçekli, açık, askılı elbiseler giyip edebiyat röportajı verdiğimi de hatırlamıyorum ben...

- Verseniz ne olacak?
- Elbette bir şey olmaz ama önce kendi içinizde bunun rahatlığını taşımanız lazım.

- Peki bu zırhlarıyla yaşayan siz le asıl siz arasında bocalamadı mı eşiniz? Siz evliliğe de karşı olan biriydiniz ama evlendiniz...
- İki değil biz en az altıyız! (kahkahalar) Bende bir koro var. Fakat şunu söylemem lazım; hep gizliden gizliye bedenleriyle barışık, cinselliklerini çok rahat yaşayan kadınlara gıpta etmişimdir, saygı duymuşumdur. Ama bunu doğal taşıyabilen kadınlardan bahsediyorum. Ben yapamıyorum...

Babama kırgınlığımı çocuğuma anlatmam

- İkinci kez evlendikten sonra diğer çocuklarına ilgi göstermiş ama sizi sahiplenmemiş dolayısıyla nefret ettiğiniz bir baba figürü... Bir dönem anne olmak istememeniz, doğum sonrası depresyon süreci babasız çocukluğun sonucu mu?
- Açıkçası ben böyle düşünmedim ama siz sorunca kabul ediyorum, muhakkak etkisi olmuştur. Çünkü bir aile ortamında büyümedim. Bir de çok fazla kültürel yolculuk oldu benim hayatımda. Yani başka ülkelerde kaldık; İspanya, Ürdün, Almanya, sürekli seyahatler... O anlamda ailenin verdiği kabuk, güven duygusu da hiç olmadı bende. Zannettim ki, ben böyle şeylere hiç ihtiyaç duymayan biriyim. Ne zaman ki anne oldum, çok değiştim.

- Babanızı hiç sevmediğinizi, hatta reddettiğinizi söylemiştiniz...
- Reddetmek değil de... Bende baba nosyonu yok, hiç olmadı. Ama bunun farklı izleri oldu bende, bir dönem öfke duydum, kırgınlık duydum, şimdi hiçbir şey duymuyorum. Kapattım artık bu konuları, kendi içimde helalleştim, barıştım. Şimdi başka bir mevsim... İnsanın mevsimleri oluyor demek ki.

- Çocuğunuza anlatacak mısınız bunu?
- Şuna inanıyorum; boşanmış aileler de dahil, anneler oturup ayrıldıkları eşleri hakkında bıdı bıdı yapmamalı çocuklarına. Ne yaşadıysanız, siz kendiniz yaşadınız, o sizin tecrübeniz. Çocuğun yaşadığı şeyler de kendi hikâyesi olacak. Yani bir hikâye öbür hikâyeyi bağlamaz, etkilemez. Oturup çocuğumun beynini yıkamam. Tabii ki benim babasız büyümüş olmam benim dünyaya bakışımı, her şeyimi etkiliyor ama öfkeli, olumsuz bir şey anlatmam.

- Yaşadıklarınızdan sonra nasıl bir baba-kız ilişkisi için çabalıyorsunuz?
- Bunu eşimle konuşmanız lazım ama şu çok önemli; karşıdaki insanın başlı başına birey olduğunu unutmamak. Ben her insanın dünyaya kendi özellikleriyle geldiğine inanıyorum. Yani çocuklarımız bize ait değil, bizim mülkümüz değil. Ama biz çoğu zaman onlar bizim uzantılarımızmış gibi davranıyoruz. Biz o hataya düşmemeye çalışıyoruz.

Aşk bütün fikirlerimi değiştirdi

- Babalarının kızları, çok rahat kocalarının karılarına dönüşüyor demişsiniz. Babasız kızlar veya annelerinin kızları makbuldü bir dönem, şimdi ne düşünüyorsunuz?
- Ben hep babasız kızım, o değişmez. Ama evet, babalarının kızları olanlar öbür role daha çabuk uyum sağlıyorlar. Kendi kızımın Eyüp le ilişkisini tamamen onlar kuracak, yani o yeni bir sayfa...

- Ait olmaya alerjisi olan, aidiyet duygusu olmayan biri olarak bir insana ait hissediyor musunuz kendinizi şimdi?
- Tabii daha sorumlu hissediyorum.

- Eşinizle başladı, kızınızla birlikte iyice yerleşti bu duygu, öyle mi?
- Doğru. Zaten bütün konuştuğumuz duygusal sarsıntılarda bu tür soru işaretleri var, Ben bütün bu rolleri nasıl dengeleyeceğim? Başına buyruk yaşayan içimdeki sanatçı ne olacak? Onlarla aile hayatını nasıl dengeleyeceğim? Bu tür kaygılarım vardı ama şunu anladım, illa da yüzde 100 denge diye bir şey yok. Bazen bazı şeyler ağır basıyor, bazen öbür taraf. Diğer rolleri engel gibi değil de, bütünleyici olarak görünce rahat ettim.

- Böyle zırhlar kuşanan bir kadının kalkanlarını indiren neydi peki?
- Aşk! Çok irrasyonel bir şey aşk... O kadar insanı sarsan bir şey ki aşk Eyüp hiçbir şey yapmadı. Zaten mesele de bu; bir şey yaparsanız ters teper. Aşkın yapmakla bir ilgisi yok bence. Aşk aklın değil; beyninizin başka bir yerinin veya kalbin devreye girdiği bir nokta. Ne değiştirdi beni evlilik konusunda? Aşk... Ne değiştirdi annelik konusunda fikirlerimi? Aşk...

SABAH
 

14 Ekim 2007, Pazar

Tasavvuf...