Noktalarımı geri istiyorum!

Boston"da kaderin birleştirdiği üç ev arkadaşı. Hepsi doktora öğrencisi. "Ev arkadaşı" ilanlarıyla bir araya gelmiş; huyu suyu, yaşam şekli birbirlerinden çok farklı üç kişi.

Bir Arap, bir Latin, bir Türk... Elbette bir fıkra gibi değil; hepsi de yaşadığı toplumda yabancıdır. Yalnızdırlar, yani "ötekilik" kaçınılmazdır. "Öteki" olmak da ortak paydaları sayılır. Birisi Hıristiyan, birisi Müslüman, diğerinin de "bu taraklarda bezi yok". Hercai, muhafazakâr, evcimen, vejetaryen, korku filmi hastası...

Üç ev arkadaşı ve avaneleri çevresinde dönen bir hayat. Elif Şafak, Bitpalas"ta olduğu gibi farklı kültür katmanlarını yan yana getiriyor, geçişkenlikler sağlıyor. Ne sosyal bilimlerin ne de yaşamların keskin çizgilerle ayrılmasına razı değil. Ancak bu sefer okumuş çocukların dünyasına, paylaştıkları eve, gündelik yaşamlarına dalıyor. Aslında buraya kadar olan kısım, Boston"da buluşan her milletten öğrencinin zaten yaşadığı bir şey; Elif Şafak da bu olguyu romanlaştırıyor. Yaşayanların anımsayacağı bir yaşam ortamından hareketle "bir arada olmanın" nasıl bir şeye dönüştüğünün hikayesini kaleme alıyor. Kitap kapağını kaplayan çikolata toplarını görenler yemek kitabı sanabilirler; tabii yanılıyorlar ancak yazar yemeklere sosyal bilim unsuru muamelesi yapıp, yemek türleri vasıtasıyla yabancılaşmayı, değişimin kıvamını, kısacası olup biteni anlatmaya çalışıyor.

"İsimlerin yabancı memleketlere ayak uydurma sürecinde muhakkak bir şeyler eksilir- bazen bir nokta, bazen bir harf ya da vurgu. Yabancının isminin başına gelenler pişmiş tavuğun olmasa da pişmiş ıspanağın başına gelenlere benzer - ana malzemeye yeni bir tat eklenmesine eklenmiştir de kalıpta gözle görülür bir çekme olmuştur bu arada. Yabancı işte ilk bu fireyi vermeyi öğrenir." Ömer"in Omar olması neyi değiştirir? Giden sadece noktalar değildir; bir gün "noktalarımı istiyorum"a kadar gelir durum. Aidiyet, kim olduğu, daha doğrusu kim olmadığı o noktalarda gizlidir çünkü.

Elif Şafak"la daha önce yaptığımız söyleşide roman kahramanlarının metnin oluşum süreci içerisinde kuvvetlenip zayıfladığını, bazılarının da yok olduğunu söylüyordu. Araf"ta kendi alanını genişleten karakteri Gali"dir. Gali"de duvarlar yok; ancak huzur bulmak en büyük emeli. Bu arayış ve devinim onun sınırlarda gezmesine yol açar, daldan dala konmak da kaçınılmazdır. Feminist ayinlerden Tai Çi ve Reiki seanslarına, oradan da Fas"tan gelen Abed"in annesi Zehra"nın dizinin dibine... Karakterlerimiz öyle ya da böyle Araf"ta; ancak Gali, Araf"ta olanların önde gideni.

Normallik, çelişkiler, ayrımlar, aidiyetler... Yazar yargıları ve tanımları kabullenip yaşatmak niyetinde değil; ne normallik "ehven", ne çelişkisiz olmak "iyi"dir. Değişimler keskince gerçekleşmez; geçişler şeffaf, kendiliğinden, habersizce olup biter. Değişim kötü bir şey değildir. Tıpkı aşûrede olduğu gibi; tatlar dağılır, bir tasta kıvama erer.

Muhsin Öztürk, Aksiyon, Sayı: 491, 03.05.2004