Elif Şafak la tanışmamız dokuz on yıl önce, kitap fuarlarından birindeydi. Tüyap Kitap Fuarı henüz Beylikdüzü ne taşınmamıştı, Tepebaşı ndaydı. Galiba Faruk Şüyün ün yönettiği bir açıkoturumdu.

Elif Şafak da, ben de, konuşmacılar arasındaydık. Pinhan yeni yayımlanmış, büyük ilgi devşirmişti. (Eseri ilgi devşiren her yeni yazar size yeni bir rakiptir!) Güzel ve alımlı bir genç hanım geldi; Elif Şafak mış. Çekingen miydi, soğuk muydu? Hepimize hayli mesafeli duruyordu. (Siyah Süt ü okuyanlar, o günlerdeki, yolun başındaki Elif Şafak ı yakından tanıyacaklar.) Pinhan ı okumuştum. Pinhan daki dil kaygısı nı biliyordum: Dilde atak bir tutum, eski sözcükleri kullanmaktan kaçınmayış, hatta, eski sözcükleri gönülden kullanma isteği. Daha, romanın isminden başlayarak: Pinhan: Gizli, saklı. Ola ki, Yunus Emre den esinlenmesi ve Yunus Emre ye göndermesiyle: "Miskin Yunus un nefsi dört tabiat içinde / Işk ile can sırrına pinhan varasum gelür"... O gün açıkoturumda, değerli bir yazarımız Elif Şafak ın dildeki tutumunu -biraz da kırıcı bir ifadeyle- yermişti. Birden, rekabeti unutup, Pinhan daki dil kaygısını yorumlamak istedim. Çat pat yorumladım. Bugün de savunuyorum; çünkü yazar, sonra, Mahrem de, dildeki arayışlarını sürdürdü, amacını büsbütün yansıttı: İrdelediği meseleler, konular, onu, ister istemez, dilde geçmişin birikimine alıp götürüyordu... Elif Şafak ı 2007 nin Mart ayına kadar bir daha görmedim. Arada, pek çok Bit Palas ve Araf tutkunu çıktı karşıma. (Olan olmuş, Elif Şafak okurlar-okurlar kazanmıştı!) O tutkunlar karşısında suskun kalmayı tercih ettim. Ne var ki, Baba ve Piç in başına gelenlere çok üzüldüm: Geçmişin hastalıklı tavrı hortlamıştı: Bir roman yargılanıyordu. Tam o civcivli günlerde, romancıyı, Edebiyat Mekân da konuk etmek istedik. Elif Şafak bizi kırmadı ve geldi. Hemen doğum sonrasıydı. Asıl Elif i de o gün tanıdım. Siyah Süt, o günlerden, o, çok düşündürücü yargılanıştan hiç söz açmıyor. Besbelli, özellikle söz açmıyor. Söz açmayarak, toplumu iyiliklere çağırıyor. "İçim acıyor herkese ve her şeye. Fâniliğimiz, zayıflığımız, zaaflarımız... İnsan olmanın, insan olamamanın ağırlığı, ciğerlerime doluyor. Nefes alamıyorum." Birbirimizi handiyse yok edişin ortasında, bize umut veriyor Elif Şafak, dayanabilmek, direnebilmek ve sonra hayata, bir mucize gibi yeniden başlayabilmek için. Cesur, şaşırtıcı, tılsımlı bir roman Siyah Süt. Belki anneliğin sırrı, belki yazarlığın. Siyah Süt boyunca süren yazarlık/annelik ikilemi ve çatışması, sonunda, harikulâde bir senteze ulaşıyor. Ama ne çok sınavdan geçerek! Cesur bir roman dedim. Otobiyografik özellikleri ve deneyselliği ağır basıyor. Yirminci yüzyılın ortalarında, roman sanatı, yapıntı yı bir yana bıraktı; belki kurmaca varlığını korudu, gelgelelim, bambaşka bir anlayışla. Siyah Süt yapıntı kişileri gereksinmiyor, periler, cinler, iblisler işin içine karışsa da. Anaç Sütlaç Hanım a, Lord Poton a, Sinik Entel ve Can Derviş Hanım a rağmen, ötekilere rağmen, romancı somut hayatı yazıya geçirmiş, kendini de Siyah Süt ün baş kişisi kılarak. Pratik Akıl Hanım şunu temsil ediyordu, romanda bir ara görünen Eyup peygamber sonra şunu simgeleyecekti gibisinden bilgiçlikler taslamayacağım. Çünkü, Siyah Süt ün ince ironisi içersinde, Elif Şafak şöyle diyor: "Bana öyle geliyor ki tüm bu teoriler ancak yazı yazıldıktan, kitap basıldıktan sonra, retrospektif olarak geliştirilebilir. Bir roman yazarken insan, ben şimdi öyle bir hikâye yazayım ki içinde bir tatlı kaşığı babanın sembolik düzeni , bir ölçü annenin semiyotik dili olsun. Bunları da öyle bir karıştırıp metne yedireyim ki üçüncü özdeşleşme türünü yakalayayım diye düşünemez. Böyle hesaplara girişirsen, yazı tıkanır, iki cümle bile kuramazsın." Çok sevdim; yıllardan beri düşündüklerim, fakat söylemeye yanaşmadıklarım. Siyah Süt te tam gülmeye, içinizden kahkahalar atmaya başlıyorsunuz; romancı ansızın rota değiştiriyor, sizi ya hüzne, ya da düşünsel bir tartışmaya götürüyor. Roman kahramanı Elif Şafak, anne olacağını öğrendikten sonra, bazı kadın yazarların yaşamlarını ölçüp biçiyor. Kimileri çocuk doğurmuş, kimileri doğurmamış, kimileri de çocuk sahibi olmayı baştan reddetmiş. Ayn Rand sonuncular arasında yer almış. Bir Pınar ki romanı -Elif Şafak, orijinal adı, Hayatın Kaynağı nı kullanmış- yetişme yıllarımda Türk okurunca da benimsenmişti. O kadar ki, Ayn Rand idealist bir dünyanın romancısı sanılırdı. Siyah Süt ün onu ve eserini deşen sayfaları, ülküler, düşler, ütopyalar konusunda kılı kırk yaran, deyiş yerindeyse, gözümüzü açan bir Elif Şafak la yüz yüze getiriyor bizi. Yeryüzü edebiyatının kadın yazarlarına, onların anneliğe bakışlarına yönelik bu çözümlemeler zikzaklı okunursa, Ayn Rand çizgisindeki yazarlara yanıt, Sevgi Soysal dan bir alıntıda. Bence, hayatın kılavuzu niteliğinde o alıntı. Abdülhak Şinasi Hisar, hangi eserinde, şimdi hatırlamıyorum, gece vakti, Boğaziçi yalılarının önünden geçer. Eski, çökkün yalılar birer birer canlanır; her birinin ayrı bir hayatı, her birinin ayrı kişiliği, fizikî görünümü... Öyleyken bir peri masalı başlar: İnsan olup çıkmış yalılar için Abdülhak Şinasi bazan sevinir, bazan üzülür. Elif Şafak ın Siyah Süt ü de bir peri masalı. Bir peri masalı ama, alabildiğine gerçekçi, sorgulayıcı, inanılmaz içtenlikte, yeri geldiğinde, gerektiğinde, perilerini cinlerini sus pus kılabilen bir peri masalı. (Neyse ki, gebeliğin on altıncı haftasında, parmak kadınlardan Anaç Sütlaç Hanım baskın çıkıyor; Elif Şafak a, karşı apartmandaki meraklı teyzeye, hatta bütün Kuzguncuk a operalar dinletiyor: "Ne var, fena mı? Bebeğe müzik sevgisi aşılıyoruz burda." Oturduğum semtte de zaman zaman aynı şey oluyor; gecenin geç bir saatinde bütün Sıracevizler, benim çabamla, Verdi, Puccini, Bizet dinlemek zorunda kalıyor. Evet, fena mı?!) Selim İleri Zaman Gazetesi 25 Kasım 2007, Pazar