Bulgaristan’a ‘Çest’ (İskender) kitabının tanıtımı için gelen ünlü Türk yazar Elif Şafak, okur ve medyanın yoğun ilgisiyle karşılaştı. Romanları 30 dile tercüme edilen yazarın Bulgarca olarak daha önce ‘Aşk’ ve ‘Araf’ kitapları yayınlanmıştı. Bulgaristan’daki sıcak karşılama sonrası buradan çok özel duygularla ayrılacağını belirten Şafak, karşılaştığı insanların kendisinde derin intibalar bıraktığını söyledi. Her bir okurun, bir romanı okurken farklı anladığını düşündüğünü belirten Şafak, “Bin kişi aynı romanı okusa bin kişi de bunu farklı anlayacak.” dedi. İnsanların, problemleri hakkında sürekli yeni cevaplar aradığını aktaran yazar, klişe ve stereotipleri sık sık sözleriyle sorguladığını ve her bir klişeden sonra soru işareti koymayı adet edindiğini açıkladı. Bazı önyargıları tehlikeli bulan Şafak, “Çok bildiğimizi düşünüyoruz ve bu yüzden klişeleri bozmak da zor. İnsanlığın daha çok ders alması gerekiyor. Aşırı şiddet sadece aşırı şiddet doğurur. Nefret de nefreti körükler. Buna örnek olarak Avrupa’daki İslam önyargılarını gösterebiliriz, fakat bazı ülkelerde bunun tersi de görülüyor. Batı kültürüne karşı bir fobi oluşuyor. Bu şekilde içinden çıkılmaz bir durum meydana geliyor. Ne kadar daha fazla bağırırsak, o kadar daha az duyuyoruz.” ifadelerini kullandı.

Elif Şafak’ın kitaplarını İngilizceden Bulgarcaya tercüme eden Emiliya Maslarova, kendisine 3 yıl önce ilk defa bir Türk yazarın kitabının tercümesi teklif edildiğinde Türkçesi olmadığı için reddettiğini, fakat kendisine İngilizceden çeviri yapacağı söylendiğinde şaşırdığını kaydetti. Maslarova, “Kendi anadili olmadığı halde İngilizceyi romanında bu kadar zengin bir hazine şeklinde kullanan dünya edebiyatında iki yazar tanıyorum. Şafak’ın bu zenginliği beni şaşırttı. Tabi daha sonra ‘Aşk’ romanı da beni büyüledi. Yazar batıda yetişen biri, fakat hayal gücünü kullanarak doğuyla batıyı bu kadar iyi harmanlıyor ki, eseri bu kadar ilginç kılan sebeplerden biri de bu. Ayrıca yazarın eserleri insana inanç veriyor, hayallerimizi günlük yaşantılarımıza aktarıyor sanki. Bu sayede madde ve mana arasındaki ince dengeyi koruyabiliyoruz.” sözlerini kullandı.

Şafak’ın yeni çıkan kitabı İskender’i (Çest) tanıtan yazar Georgi Gospodinov, kitabı okurken her bir cümlenin tadını çıkarttığını belirterek, her zaman romanların ilk cümlelerine dikkat edilmesini söyledi. Gospodinov, “Bakın burada ilk cümle şöyle: ‘Annem iki kez öldü’. Böyle bir sözden sonra insanın kitabı bırakası gelmiyor. Bu sadece gelişigüzel estetik bir cümle olarak söylenmemiş, aynı zamanda bu kelimelerde romanın ana konusu gizli.” şeklinde konuştu.

Herkese özel mesaj yazdı

Elif Şafak hayranı yüzlerce kişi sevdikleri yazardan imza alabilmek için resmi konuşmaları sabırla beklerken, tam 3 saat boyunca sırada bekleyenler de oldu. Şafak, daha önce en sevdiği geometrik figürün, içerisindeki noktaların merkeze aynı mesafede oldukları daire olduğunu ifade etmişti. Bu hassas anlayışı okurlar konusunda da gösteren Şafak, herkese eşit davranmayı tercih etti ve imza için gelen kalabalıktan hiçbirini geri çevirmedi. Organizatörler, daha seri olabilmesi için yazarın kitaplara sadece bir imza atmasını teklif etse de, Türk roman yazarı, herkese ismiyle temennide bulunmayı istedi ve kimilerine İngilizce, kimilerine Türkçe olarak mesajlar yazdı. Şafak ve çeşitli yaş gruplarından olan okurlar arasında oluşan gönül bağlarının tezahürünü görmek hoş bir manzara oluşturdu. Okurların birçoğu yazara lale ve sümbül gibi çiçek buketleri, gül kokuları hediye ederken, bazıları ise şahsi olarak duygularını doğrudan yazara aktarabilmek için mektup bile verdi. Mektupları daha sonra okuma şartı ile alan Şafak, yoğun programına rağmen yüzündeki tebessümleri eksik etmedi.

Okurlar ne dedi?

Zaman’a konuşan okurlardan bazıları heyecanlarını gizleyemedi. 24 yaşındaki Stefka, ilk romanını bir arkadaşının tavsiyesiyle alırken çok şüpheci davrandığını, fakat daha sonra romanı bir günde bitirdiğini ve sanki kitabın kendi duygularına tercüman olduğunu aktardı. Emekli olan Yuliya ise yazarın profiline dikkat çekerek, “O kadar mütavazi ve yetenekli bir yazar ki… Gördünüz, bu kadar övücü sözler söylendi onun hakkında, fakat kendisi sanki bundan rahatsızlık duyuyordu. Bilmiyorum, ama sanki ‘Aşk’ romanını okurken hayalimde canlandırdığım Ella’ya benziyor gibi… Aynı zamanda medeni bir sufi olan Aziz’in özelliklerini de taşıyor kanaatindeyim. Birinin fiziki, diğerinin manevi yanlarını harmanlayan biri olarak değerlendiriyorum yazarı.’ diye bahsetti. Hristo da Elif Şafak’ın romanlarını okurken sanki dünyayı gezdiğini belirtti. Hristo “Ben seyahat etmeyi seviyorum, yazar beni çok farklı hayal dünyalarına çekiyor. Bu da çok hoşuma gidiyor.’ diye hislerini aktardı.

İstatistiğin dilinden

Bulgaristan’da misafir olduğu zaman boyunca Elif Şafak’ın en çok kullandığı söz ‘Evet’ oldu. Ne medyaların röportaj taleplerine, ne de okurların imza isteklerine hayır diyemedi. Kitap tanıtımında, kendisine yöneltilen sözlere istinaden her şahsa birkaç kez teşekkür etmeyi unutmadı. 500 yıllık eski bir mabed içinde düzenlenen imza dağıtımında 700’e yakın kişiyi teker teker selamladı. İmza atarken birkaç kalem değiştirdi ve yaklaşık bir litre su içti. Okurun yoğun ilgisiyle karşılaşan ve onlarla yakın diyalog kuran Şafak, belki de yeni bir roman için ilham aldı.

Beynur Süleyman, Sofya

09.04.2012

Zaman Bulgaristan