İstanbul da düzenlenen ve Anadolu daki Ermenilerin tarihini konu alan konferans, uzun süre üzerinde konuşulacak gibi gözüküyor. Konferansın katılımcılarından Arizona Üniversitesi Yakın Doğu Araştırmaları Bölümünden Yardımcı Doçent Elif Şafak, eleştirilere rağmen toplantının amacına ulaştığını düşünüyor. Şafak, katılımcıların konu hakkında aynı şekilde düşünmediğini, bunun da tartışmaya katkı sağladığını söyledi.

ŞAFAK: Herkes kendi branşına, uzmanlık alanına göre sunuş yaptı. Mesela tarihçiler, daha çok tarihi belgeler doğrultusunda hareket ettiler, sosyologlar kendi alanlarındaki gözlemlerini aktardılar. Psikologlar ve psikiyatrlar vardı. Onlar meselenin nasıl bir travma yarattığı üzerinde konuştular. Ben, bir yazar olarak, hem yazar hem de akademisyen olarak, bir Ermeni, feminist bir kadın yazarın hikayesini anlattım.

RADYO: Dışarıdan konferansa bakıldığında şöyle bir fikir oluştu. Sanki bu konferans sırasında Ermeni soykırımı olmuştur ya da olmamıştır gibi bir sonuca varılacak, böyle bir şey oldu mu?

ŞAFAK: Bunun her şeyden önce bir akademik konferans olduğunu bazıları görmek istemedi. Akademik konferansın arkasından manifesto yazılmaz, akademik konferanslara öğretim üyeleri, profesörler, akademisyenler, entelektüeller gelir ve herkes tek tek kendi fikrini ortaya koyar ve bunlar tartışılır. Bizim de zaten istediğimiz buydu, yani tarih sübjektiftir ve tek bir şekilde yorumlamak mümkün değildir. Ancak şu önemli: Türkiye de tabu konular var, bu tabu konuların üzerine gitmemiz lazım. Bırakalım konuşulsun. Duyduğumuz bazı şeyler hoşumuza gitmeyecek ama, bırakalım konuşulsun, çünkü konuşulmadıkça yaraya dönüşüyor.

RADYO: Bir tarihçi olmadığınızı söylediniz, siyaset bilimiyle uğraşıyorsunuz. Bu konuyla ilgili daha önceden de araştırmalarınız, çalışmalarınız olduğunu söylüyorsunuz. Konferans sonrasında kişisel olarak sizin Ermeni soykırımı iddialarıyla ilgili düşüncenizde bir değişiklik oldu mu?

ŞAFAK: Konferans öncesi düşüncelerimde bir değişiklik olmadı, sadece perçinlendiğimi söyleyebilirim. Çünkü 50 ayrı insandan, 50 ayrı çalışmayı dinleyince ve kendi yaptığımız çalışmalarla ne kadar paralel olduğunu, örtüştüğünü görünce o anlamda tabii ki fikirleriniz perçinleniyor. Soykırım, çok yüklü bir kelime, yani ideolojik anlamda çok ağır bir kelime, özellikle Türklerin hazmetmesi çok zor bir kelime. Mesela ben soykırım kelimesini kullanmıyorum, bunun pek çok sebebi var, birinci sebebi soykırım kelimesini kullandığımız anda Ermeni toplumuyla Türk toplumu arasındaki köprüler yıkılıyor. Oysa ben arzu ediyorum ki bu konferansla diyalog köprüleri kurabilelim. Bence, bizim 1915 ile yüzleşmemiz gerekiyor. Her milletin tarihinde var bu ve bununla yüzleşmek bir toplum için bir olgunluk göstergesidir.

RADYO: Konferansı eleştirenler, konferansın Ermeniler lehinde bir bakış sergilediğini söylüyorlar ve Ermeni çetelerin aynı dönemde Türklere karşı yaptığı saldırıların gözardı edildiğini düşünüyorlar. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?

ŞAFAK: Bu çok önyargılı bir yaklaşım. Bunu söyleyenler de genelde konferans hakkında en ufak fikri olmayan, yani ne yazıldığını ne tebliğ edileceğini bilmeden sırf önyargılarıyla hareket eden insanlar. Çünkü bizde şöyle bir bakış açısı var; ya oradansın ya buradan. Sonuçta konferansa katılanlar ve ben de resmi tarihin tezine son derece eleştirel yaklaşıyorum. Resmi tarih, suskunluklarla dolu bir tarih. Bu suskunlukların dillendirilmesini önemsiyorum. Ama bu demek değil ki somut bir Ermeni tezi var ve biz de onunla örtüşüyoruz. Mesela şöyle deniyor: Tamam Türklerin öldürdüğü Ermenilerin acısını paylaşalım, ama ya öldürülen Müslüman Türkler ne olacak. Ben de diyorum ki onların da yasını tutalım onları da hatırlayalım.

Amerika’nın Sesi Radyosu, 28 Eylül 2005