Elif Şafak: Önemli olan varmak değil gitmektir

GÜLŞEN İŞERİ / Elif Şafak genç bir yazar. Ortaya koyduğu eserlerle adından epeyce söz ettirdi. Araf romanının ardından, çeşitli gazetelerde çıkan yazılarını bir araya getirdiği ‘Med-Cezir’ Metis Yayınları ndan çıktı. Şafak kitap için; ‘Ben sanat ve siyasetin gündelik hayatını, mikro politikalarını, nerelerde nasıl bulaştığını görmek istedim, o yönde de birazda hudut bulandırmaya çalıştım zannediyorum bu kitapla,’ diyor. Ayağının tozuyla Amerika’dan gelen Elif Şafak’la son kitabı Med-Cezir’i konuştuk.

»Med-Cezir çeşitli gazete yazılarındaki yazılarınızdan oluşuyor, yazılarınızı bir araya getirmedeki amaç neydi?
Biraz yol haritası çıkarma arzusuydu benim için. Her yazı başka bir ruh haliyle yazıldı ve geriye dönüp baktığımda kendi hareketimi çıkarmak o farklı şehirlerde ki, farklı yönler arasındaki bağları görmek, amacım buydu.

»Bir yanıyla da sanat ve siyaset iç içe…
Sanat ve siyaset arasında zor bir ilişki var biliyorum ama önemli bulduğum bir ilişki var. Ben sanat ve siyasetin gündelik hayatını, mikro politikalarını, nerelerde nasıl bulaştığını görmek istedim, o yönde de birazda hudut bulandırmaya çalıştım zannediyorum bu kitapla. Çünkü biraz beklenti var, işte romancıysan romancılığını bil, akademisyensen akademisyenliğini yap falan. Ben öyle değilim, kendimi romancı olarak görüyorum, hayatla kurduğum bağ edebiyat üzerine, ama aynı zamanda köşe yazarıyım; üniversitede görevim var, Amerika ve burada ki gazetelere yazıyorum, akademisyen olarak yaptıklarımı önemsiyorum, hudutları bulandırmayı seviyorum.

»Kimlik, kadın, göç… Gibi konuları ele almışsınız MedCezir de, bu bağlamda bilgi her alanda kullanılmalı mı diyorsunuz?
Tabii bilgi sınırlanmamalı. Şimdi baktığımızda sadece kendi alanında uzmanlaşman beklenmiyor. Bir alan seç, Ortadoğu uzmanı ol Kafkasya uzmanı ol, Balkanlar uzmanı ol, başka hiçbir şeye bakma; burayı çok tehlikeli buluyorum, çünkü uzmanlaşmayı köreltici bir şey olarak görüyorum.

»Yazılarınızda ve romanlarınızda mistik öğeler ağırlıklı. Özel bir nedeni var mı?
Biz çok ilgisiziz diller felsefesi konusunda, eğer soldan bakıyorsan dünyaya, dinle hiçbir temasın olamaz; ben bunun böyle olduğunu düşünmüyorum. Ben de dünyayı sol bir pencereden bakıyorum, öyle algılıyorum ama tasavvufla hem akli hem de gönül bağım var. Bana çok ilginç geliyor dinlerin kesiştiği yerleri görmek. Alternatif bir din okunması gerek. Kuralları ve korkuları değil de insanı temel alması önemli. Bu yüzden Aleviliği, Bektaşiliği geriye doğru gidildiğinde kalenderiye çok büyük ilgim var.

»Post-modern bir yazar olarak tanınıyorsunuz, siz kendinizi nasıl tanımlıyorsunuz?
Kullanılıyor ama ben kendimi post modern bir yazar olarak görmüyorum ama böyle değerlendirenlerin post modernlikten ne anladığı nı bilmek istiyorum. Bizde cehaletin kutsanması gibi bir şey var.. Feminist kelimesi içinde bu böyle. Feministlikle ilgili bir şey bilmez ama hakkında çok konuşur. Bu böyle değil ki bunlar koca bire harita, post moderni bu kadar hafife almaktan yana değilim.

»Üniversite yıllarına kadar yurtdışında yaşadınız. Çok iyi bir Türkçe kullanıyorsunuz bunun bir sırrı var mı?
Ben küçüklükte anadilimi kaybetme korkusu yaşadım. Normalde Türkiye’de kalıyorsan ve bunun içinde doğmuşsan, hiçbir kültürel yabancılaşma yaşamamışsan, bu sorunu da yaşamıyorsun. Bende öyle olmadı. Ben anadilime yabancılaştı m, hiçbir zaman Türkçe’yi unutmadı m. Türkiye’ye döndüğümde, anadilinde ekmek isteyebilirsin ama bu yetmiyor ki, ben ekmek isteme Türkçe’sini istemiyorum. Fransızca dili için kurslara gidiyorlar, bir sürü para ödüyorlar ama Türkçe için kim gayret etsin ki; tembelliği sevmiyorum ben, bazı okurlarım ‘kitabınızda ki kelimeleri anlamıyoruz’ dediğinde de çok kızıyorum, anlamıyorsan aç bir sözlüğü bak, ben de bazı yazarları okurken bazı kelimeleri anlamıyorum, gidip sözlüğü açıyorum. Yoksa nasıl öğreneceğiz.

»Romanlarınızı veya yazılarınızı okuduğumuzda yaşamadan nasıl yazabilir diye düşündürüyor insanı…
Yazı ile yazarı birbirinden ayırt etmek gerektiğine inanıyorum. Muhakkak izdüşümler var, romanlarıma bakıldığında her biri farklı, içeriği farklı… Aşkında, Tasavvufunda, edebiyatında ortak noktasının aşkınlı k olduğuna inanıyorum.

»Tüm bunların akabinde kadına yönelik çalışmalarınız var…
Ben mastırımı kadın çalışmaları alanında tamamladım. Türkiye’deki ilk mezunlardanım. Ama doktoram siyaset biliminde. Yurtdışında da kadınla ilgili dersler veriyorum. Ortadoğu’da kadın dersleri veriyorum. Kadın çok büyük bir genelleme ama ben feminizmi önemsiyorum.

Birgün, 2005-12-04