Son terör saldırılarında Londra’nın hedef alınmış olmasını, siyaset bilimciler ve uluslararası güvenlik uzmanları ‘uzun zamandır beklenen bir saldırı’ olarak nitelediler. Ne var ki, salt stratejik başkentler ya da ticari-finansal-diplomatik merkezler değil, aynı zamanda ‘şehir ve şehirlilik’tir bugün terörizmin hedef aldığı, yıkmaya çalıştığı.

Terörist, modern zamanların yarattığı bir kimliktir ve modernitenin iki büyük kalem üstadı olan Baudelaire’in anlattığı, Benjamin’in ise sevip şiar edindiği o flaneur (kent gezgini) tiplemesinin tam anlamıyla zıddıdır. Flaneur şehre aşık, şehre vurgun, şehre aşinadır. Kalabalıkları sever. ‘Nasıl ki kuş havada, balık suda yaşarsa, o da kalabalıklarda var olur. Aşkı, işi, gücü kalabalıklardır.’ İlla ki sokaklarda olacak flaneur, illa ki insanların arasında, duyacak şehrin nabzını, ne zaman ne vakit hızlanıp yavaşladığını. ‘Kusursuz flaneur için, tutkulu gözlemci için, ahalinin tam orta yerinin, hareketin gel-git noktasını, gelip geçici ile sonsuzun arasını mesken tutmak müthiş bir keyiftir. Evden uzak kalmak ama her yerde evinde hissetmek; dünyanın merkezinde olmak, dünyayı gözlemek ama dünyadan saklı kalmak...’

Flaneur nasıl kalabalıklara aşık, ayrıntıların peşinde ve şehirli olmaktan memnun ise, terörist de tam tersine şehrin nabzına düşmandır. Meydanlara, kalabalıklara bakar ve salt bir bütün görür, etten bir yığın. İnsanı insan kılan ayrıntıları fark etmez, edemez; fark etmeye başlasa genelleme yapamaz zira, karşısına duvar çekemez. Flaneur kalabalıklarla mest olur ve kalabalıklarda bireyselliklerin izlerini sürebilecek kadar ince bir zeka ile hareket eder. Halvet der encümen. Kalabalıklar içinde yalnızlık. Çoğunluğun içinde tekil olmak, tekilliğini sevmek ama bunu da çoğulluğa borçlu olduğunu takdir etmek. Terörist ise şehri de şehirlilik ruhunu da ortadan kaldırılacak irinli bir doku gibi algılayarak, bireysellikleri siler, kalabalıkları salt kalkan olarak kullanır, onları ortadan kaldıracağı anı bekleyerek.

Şehrin kucağındaki tarihsel mekanlara ve ayrıntılara da, insanlara baktığı gibi ‘aynılaştırıcı’ bir göz ile bakar terörist. Saklamaya değer, korumaya değer bir yapı ya da bir tarih yoktur onun nezdinde. İnsanları bireyler olarak değil salt sayılar olarak gören zihniyet, tarihsel binaları ve yapıları da salt taş yığınları olarak algılar. Yıkılacak taş yığınları. Modern zamanların terörizmi salt ideolojik dinamiklerle değil, bir de şehir ve şehirliliğe yöneltilmiş bir yok etme arzusu ekseninde okunmalıdır.

Demokrasi, sivil toplum ve sanat... ne varsa şehirde var, şehirle beraber var. Toplumsal ve bireysel dönüşümün açmazları da, dinamikleri de burada. Londra, Berlin, Delhi, New York ya da İstanbul... kentlere ve kentliliğe sahip çıkma sınavından geçmekteyiz şimdi her birimiz.

10.07.2005