Ramazan ayının gelişiyle beraber Amerika’da alevlenen bir tartışma var: “Kadın imamlar cemaate namaz kıldırabilir mi?” Türkiye’ye bir ara kısaca uğrayıvermişti bu tartışma.

Uğramış ama çarçabuk geçiştirilmişti. “Kadından imam olur mu?” diye başlık atmıştı kimi gazeteler. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Beyza Bilgin’in Hz. Muhammed döneminde bir kadın imamın görevlendirildiğini hatırlatmasına rağmen, medyadaki kadın-erkek kalemşörler tarafından mesele anında rafa kaldırılmıştı. Çünkü sabırsızca çabuk, alabildiğine hoyratça tüketiriz biz konuları Türkiye’de. Alıp şöyle bir evirir çevirir, sonra çarçabuk sıkılır, kaldırır atarız bir kenara. Derinlemesine tartışmadan, detaylarına inmeden. Ne var ki kadın imamlar meselesi bu kadar çabuk unutulmadı Amerika’da. Şimdi suya atılan bir taş gibi halka halka, ama bir o kadar sessiz yayılmakta, tartışılmakta.

Hareketin öncülüğünü yapan kadın imamın ismi Amina Wadud. Siyah bir Müslüman olarak azınlık olmanın türlü hallerine vakıf olan ve aynı zamanda bir üniversitenin İslam İncelemeleri kürsüsünde profesör olan Wadud hayli ilginç bir karakter. Onun fikirlerini bilenler biliyordu da medyanın olan bitenlerle ilgilenmesi, Wadud’un New York’da kadın-erkek karışık bir cemaate namaz kıldırmasıyla başladı. Özellikle internet üzerinden yazışan, haberleşen ve hızla yayılan İlerici Müslümanlar hareketi Wadud’u ve girişimini benimsedi. Ne var ki giderek büyüyen ve Kur’an’ın “bütüncül” okumasını öne çıkardıklarını ileri süren bu harekete tepki gelmekte gecikmedi. Amerikan Müslüman Alimler Birliği ortak bir açıklama yaparak bu durumun kabul edilemez olduğunu bildirdi.

Amina Wadud bu açıklamaya ve çıkan tartışmalara rağmen geri adım atmadı. Amacının camilerin yapılanmasını değiştirmek olmadığını, Müslümanların hem kamusal alanda hem de kalplerinde kadın-erkek eşitliğini yaşamaları sağlamak olduğunu söyledi. Yaklaşık 60 kadın ve 40 erkekten oluşan cemaatine namaz kıldırırken onları erkekler önde kadınlar arkada olmak üzere iki ayrı bölmede tutmamakta ısrar ve sebat etti. Sonuçta bugün New York’taki cemaatte kadınlar ve erkekler birlikte ibadet ediyorlar ve müezzin de gene bir kadın, Süheyla El-Attar.

Amerika’nın ardından Fas’ta ve İtalya’da yankılandı bu mesele. Fas asıllı, İtalya’da yaşamını sürdüren ve henüz 30 yaşında olan Naima Guhai’nin İtalya’nın ilk kadın imamı olmak için talepte bulunması, öncelikle Fas’ta yankılar uyandırdı. Pek çok muhafazakar yapılanma duruma karşı çıkarken, ilginçtir Mısır’dan çok daha pozitif görüşler geldi bu hususta. “Eğer cemaat böyle istiyorsa olabilir, bu durum kabul görebilir.” Mısır’daki din alimlerinin böylesine esnek konuşması daha da derin tartışmalar doğurdu Ortadoğu’da. Merak ediyorum acaba bir gün bize de sıçrayacak mı bu tartışmalar? Yoksa İlerici Müslümanlar hareketi sadece Amerika’ya özgü bir oluşum olarak mı kalacak?

06.11.2005