Sicilya daydım bu hafta. Etna nın etekleri, Catania da. Geceleri kızıl ışık huzmeleri halinde denize doğru uzanan görkemli bir volkan. Doğdukları andan itibaren o volkanın dilini öğrenen, onunla sırdaş olan insanlar.

Sıcakkanlı, duygularını saklamayan, başka birçok millet gibi bastırmayan... öfkelerini de hüzünlerini de sevinçlerini de anında dışa vurmayı bilen... dayanışmaya ve kolektiviteye ve dostluklara önem veren... beraber yas tutan beraber eğlenen... geleneksel değerler ile Avrupalılığı harmanlayan... hem dışa açık hem kendi içlerinde bir bütün olabilen... güzel insanlar, yürekleri kocaman insanlar. Sicilyalılar.

Maria Grazia Cutuli ödülünü almak için geldim adaya. Maria Grazia Cutuli, yüreği de vicdanı da kocaman, kabına sığmayan, başkaları açken uyuyamayan o nadir insanlardan, bir kadın gazeteci. Keder ve haksızlık ve baskı neredeyse onu duyurmak istiyor. Savaşmak haksızlıklarla. Kabullenmemek verili düzeni. Sorgulamak duru bir zihniyet, dupduru bir yürekle. Afganistan da, Afganlıların, bilhassa Afgan kadınlarının yaşamlarını anlatmak ve aktarmak için çabalarken, onların sesini varlıklarından bîhaber olan nice Batılıya duyurmaya uğraşırken, beklenmedik bir anda beklenmedik bir saldırıyla öldürülüyor. Onun ölümünden sonra kederli ailesi ve dostları her sene onun adına bir ödül vermeyi kararlaştırıyorlar. Dünyanın her yerinden gazetecilere, köşe yazarlarına, yazarlara açık bir cesaret ve yaratıcılık ödülü. Bu amaçla geldim adaya. Ve âşık oldum buram buram yaydığı huzur ve gurura. Sicilya için söylenecek ilk tanım bu olsa gerek: Gururlu bir huzur! Hem böylesine sakin ve kendi halinde hem de bu kadar sağlam, hatta sert içten içe. Vakur, başı dik Sicilya.

Törenden evvel bölgenin akademisyenlerinin, entelektüellerinin ve üniversite öğrencilerinin dinlediği bir panel düzenlendi. İfade özgürlüğünün önündeki engellerin, kalem ve baskı ikileminin tartışıldığı panelde Batı-Doğu ikilemi, İslam konusundaki önyargılar da uzun uzun dile getirildi, eleştirildi. Salondaki ilgi muazzam olmasına rağmen üniversite öğrencilerinin, genç kuşakların Türkiye hakkında ne denli az şey bildiklerini görüp de üzülmemek mümkün değildi. İtalya ile Türkiye hem birbirlerine coğrafi ve kültürel olarak bu kadar yakın, hem birbirlerine karşı bu kadar ilgisiz ve bilgisiz...

Panelden hemen sonra mikrofonu uzatan bir İtalyan gazeteci "Adalet bakanınız yazarlarıyla niçin gurur duymuyor?" diye soruyor. "Gurur duymak bir yana, tam tersine adeta başlarınıza gelenlerden ötürü sizleri, Türk yazarları suçlu tutuyor. Ben İstanbul a çok sık gidip geliyorum. O yüzden her iki kültürü de yakından gözlemleyebiliyorum. Biz İtalya da ve bilhassa Sicilya da, yazarlarımızı, aydınlarımızı sahiplenir, onların eleştirilerine saygı duyar, başarılarıyla gururlanırız. Etna gibi. Etna da sürekli lav kusar, öfkeli hırçın ve başına buyruktur, yumuşakbaşlı değildir. Ama Etna yı görmeden yaşayamaz Sicilyalılar. Etna, hayatımızın, kültürümüzün ayrılmaz bir parçası. Onsuz olmaz. Yazarlarımızı da biraz Etna gibi görüyoruz galiba. Ama sizde böyle değil. Türkiye de tuhafıma giden bir alışkanlık var. Bir yazar ya da aydın Batı dan ödül almayagörsün, anında adeta vatan haini damgası yiyor. Yazmak, ihanet etmek demek sanki. Buna anlam veremiyorum."

Ben anlam veremiyorum ki size anlamlandırabileyim bu tuhaf durumu, bu kültürel farklılığı . Başka soruya geçiyoruz. Dingin, hatırdan çıkmayacak bir gün bitiyor. Dingin, hatırdan çıkmayacak bir ada Sicilya.

21/11/2006