Toni Morrison, ABD’deki alt sınıf siyahların hayatlarını “içeriden” gözlemlerle anlattığı The Bluest Eye adlı kitabında görünmez olma oyunu oynayan bir küçük kızın hikayesini aktarır. Etrafındaki hayat yaşanmaz oldukça aşama aşama her gün, her an bir yerini daha silmeyi başarır çocuk hayalgücü sayesinde.

Birer birer siler ayaklarını, bacaklarını, kollarını, karnını... Ama ne kadar uğraşırsa uğraşsın gözlerini silmeyi başaramaz bir türlü. Ne kadar çabalasa da gözler hep kalır geride, tanıklık etmek üzere hayatındaki tüm hüzünlere.....

Kaç kez arzulamışızdır görünmez olmayı? Kimi zaman muzipçe sızabilmek için başkalarının hayatlarına, kimi zaman ulaşılmaz olabilmek için başkaları tarafından... Her yazarın hayalidir görünmez olabilmek, damlayabilmek başka başka insanların gündelik hayatlarına, kulak misafiri olabilmek en hafi sırlarına, görünmeden, bilinmeden, saptanmadan girebilmek yaşam sofralarına... Ama sadece “merak” değil görünmezliği böylesine derinden arzulamamıza sebep. Bir de “özgürlük arayışı”. Zira göz tahakkümdür çoğu zaman. Toplumun denetleyen gözü daima üzerinde bireylerin, birey kalabilmekte inat ve sebat edenlerin...

Seyirlik bir toplum bizimkisi. Farklı görüneni evvela gözlerle yargılayan, bakışlarla denetleyen ve hapseden. Devasa bir göz toplum, asla kapanmayan. Devamlı üzerimizde denetleyen bakışı, hizaya sokmak ve aynılaştırmak için. Haddini bilmemek hudutları tanımamak demek, haddini bilmeyene tekrar ve tekrar haddini hatırlatan bir değnektir şu kapanmayan kolektif göz. Aynılaşmamanın bedeli büyük ve daim.

Mahrem bugüne kadar yazdığım romanlar içinde yazma aşamasında beni en çok sarsan olsa gerek, en şizofrenik kitabım. Ve bu romanı yazarken çok temel bir soru vardı zihnimde. “Her şeyin seyirlik, herkesin seyirci olduğu bir toplumda farklı görünmenin ve farklı olmanın bedelini nasıl öder bir kadın ve bir erkek?”

Bu noktadan hareketle yazdım aşırı şişman bir kadınla (Şişko) bir cücenin (Be-Ce) İstanbul sokaklarındaki serüvenini ve aralarındaki aşkın hikayesini. Her ne kadar ikisi de kolektif gözün cenderesinden muzdarip olsalar da buna verdikleri cevap hayli farklıydı. Şişman kadının cevabı toplumdan kaçmak, eve sığınmak, kamusal alana mümkün mertebe çıkmamak, yani olabildiğince “görünmez” olmaktı. Oysa Be-Ce’nin “inadına” diye özetlenebilecek stratejisi tamamen farklıydı. Madem seyirlik bir malzeme olarak algılıyor seni bu toplum, madem sırf doğuştan farklı olduğun için sokağa her çıkışında rahatsız ediliyor, bakışlarla kıstırılıyorsun, sakın ola çekilme kabuğuna, yenilme, sen gene de inadına daha da seyirlik kıl kendini. Saklanma, sergile. Çekilme evinin mahremiyetine, görünür ol inadına! Direnmek kolektif göze, direnmek aynılaşmaya, direnmek asimile olmaya.

Türkiye uzun yıllar her türlü farklı görüneni ve farklı olanı yargılayan, damgalayan, öteleyen bir hegemonik öğreti tarafından yoğruldu. Her şeyden evvel biz kendimiz bellettik kendimize ve çocuklarımıza “sıradan” olmanın erdemlerini. “Aman evladım sivrilme, ne çok başarılı ol ne çok yaratıcı. Aman evladım sıradan kal, sıradan ol ki dikkatleri üzerine çekme, yıpranma”. Sıradanlık sakin bir liman. Ne fırtınalar kopar orada, ne çalkantılar. Aynı olmayı her şeyden kıymetli addedip, her türlü dinî, etnik, siyasi ve kültürel farklılığa şüpheyle yaklaştık. Bugün barışmamız gereken her şeyden evvel “farklılık” nosyonudur. Diğer tartışmaları ancak bu zemin üzerinde mutabık kaldıktan sonra çözebiliriz.

31.12.2006