Yaşadığımız yüzyıl maneviyat ile maddiyatın en şaşırtıcı biçimlerde yan yana gelebildiği, birbirine eklemlenebildiği bir yüzyıl. Bir yandan, Weber in öngördüğü gibi "büyüsünden arınmış, arındırılmış" bir dünya modernite.

Bir yandan da, dinmeyen bir inanç ve maneviyat arayışı şekil veriyor gündelik hayatın ritmine. Aydınlanmanın fikir babası filozofların beklentilerinin aksine, modernleştikçe dinden uzaklaşan, ilerledikçe din ihtiyacından arınan bir yer olmadı dünya. Onun yerine seküler siyasi kültür, kapitalist tüketim toplumu ile yüzyılların birikimi manevi inançların en umulmadık biçimlerde yan yana durabildiği, buluşabildiği bir yere dönüştü. Günümüz siyaset felsefesi, dindarlığın ve maneviyatın geç kapitalist toplumlarının modernite-sonrası zihinsel formasyonuna nasıl eklemlendiğini anlayacak anlatacak kavramsal gereçleri geliştirmek zorunda. Bu sadece "İslam" çalışan akademisyenler için değil, daha genel anlamda tüm günümüz entelijensiyası için bir mecburiyet. En temel anlamda din ile siyasetin, maneviyat ile kapitalizmin maddiyata dayalı zaman ayarının nasıl yan yana gelebildiği, nerelerde sentezlendiği hepimizin üzerinde düşünmesi gereken sorular.

Maneviyat ile siyaset ilişkisine yönelik şaşırtıcı bir örnek gözümüzün önünde cereyan etmekte bu arada. Terörizmi meditasyon ile yenebilir misiniz? Atılan her bombaya, sıkılan her kurşuna, edilen her küfür, hakaret ve tehdide sadece ve sadece dua ile cevap verebilir misiniz? İnancın hadiseler üzerinde etkisi olabilir mi? En şiddetli, en düşmanlık dolu söylemler ve olaylar inanç sayesinde yavaşlatılabilir, dizginlenebilir mi? Bu sorulara herkesin cevabı farklı olacaktır muhtemelen. Cevaplar da sonuçta inanç meselesi.

Ama işte öyle bir örnek var ki önümüzde, inançlarından bağımsız olarak bu konu üzerinde düşünmek zorunda bıraktı bilim adamlarını. Hipotez şu: Toplu Transandantal Meditasyon ile yüzlerce, binlerce insan, tıpkı bir radyo ya da televizyon alıcısı gibi hareket edebiliyor. Bu insanlar uzaya gönderdikleri enerji dalgaları sayesinde o bölgede yaşayan insanlar üzerinde etki yapabiliyorlar. Daha açık bir ifadeyle, bir bölgede yoğun ve sistematik bir biçimde dua edilmesi, meditasyon yapılması o bölgede yaşayanların streslerini, evhamlarını endişelerini azaltabilir. Dahası, o bölgede cereyan eden kin ve nefret duygularında dahi bir azalma gözlemleniyor. Hipotezi inceleyen çok sayıda akademik ve bilimsel makalede bu metodun gözle görülür sonuçları olduğu vurgulanıyor. Bu yayınlara Yale Üniversitesi nin Journal of Conflict Resolution ve Journal of Mind and Behavior da dahil.

Bu metot 1993 senesinde Washington da denendi. O yaz 4000 in üzerinde insan bir araya gelerek toplu meditasyon yaptı. İlk başta şehrin yönetimi ve bilhassa polis teşkilatı küçümsedi bu girişimi. Hatta polis teşkilatı ne zaman ki "Yaz mevsiminde kar yağdırmayı başarırsanız Washington da suç oranını ancak o zaman düşürebilirsiniz." diyerek yönteme olan şüphesini sergiledi. Ne var ki toplu meditasyon yapılıp bittikten sonra takip eden haftalarda gene aynı yetkililer şehirdeki suç oranında yüzde 25 i bulan bir azalma olduğunu teslim ettiler.

Türkiye son haftalarda giderek artan bir şiddet ve hamaset söylemine sahne oldu. Tansiyonun kolaylıkla tırmandığı, insanların rahatlıkla kutuplaşabildiği böyle bir ortamda inancın (ama ayrımcılık yapmayan inancın) bize, hepimize faydası olabilir mi? 1993 senesinde Washington da yapılan toplu dua ve meditasyonu bugün biz Trabzon da yapamaz mıyız? Başta şehirde öldürülen Katolik rahibin yakınları olmak üzere Hıristiyan, Yahudi ve Müslüman farklı farklı dinlerden binlerce insanın Trabzon da bir araya gelerek, şehrin selameti için topluca dua ettiklerini düşünebiliyor musunuz? Ya da aynı sahneyi İstanbul da tasavvur edin. Zaten yüzyıllar boyu her üç dini buluşturan bu şehirde, binlerce hatta on binlerce insanın toplu bir meditasyon yaptıklarını, barış ve huzur ve dinginlik ve kardeşlik talep ettiklerini düşünün. Bir etkisi olur mu dersiniz siyaset üzerinde?

Ben inanıyorum.

20/02/2007