Hay Festivali, İngiltere nin en önemli edebiyat ve sanat etkinliklerinden biri. Festivale katılmak üzere Londra dan dört saatlik bir tren yolculuğundan sonra varıyorum buraya.

Yol boyunca bol bol yeşil çimen çayır seyrediyorsunuz, çünkü bu festival şehirlerin göbeğinde binalara tıkıştırılmış bir organizasyon değil. Tam tersine, açık alanda, yeşillikler arasında, onlarca devasa çadır içinde düzenleniyor etkinlikler. Dışarıda yağmur çamur ne gam. Uzakta koyunlar çobanlar, Galler köylüleri...

Festivalin en çarpıcı ve umut verici yanlarından biri de adeta bir aile etkinliği olması. Aileleriyle geliyor buraya insanlar. Çocuklarını bebeklerini evdeki yaşlıları alarak geliyorlar edebiyat etkinliklerine. Çamurlara bata çıka yüzlerce binlerce edebiyat meraklısı pikniğe gider gibi geliyorlar sevdikleri yazarlarla buluşmaya. Ve günler boyunca burada sadece kitap satılıyor, kitap konuşuluyor, kitap okunuyor, kitapların dünyası aralanıyor. Dünyanın her yerinden yazarlar getirtilen festivalin sponsorluğunu daha pek çok kurumun yanısıra The Guardian gazetesi yapıyor.

Hay, küçücük bir kasaba aslında. Edebiyat festivali bitince gene dönüyor eski sakin haline. Peki neden böyle küçük, kırsal bir yerde bu kadar büyük bir festival diyebilirsiniz. Ama bu kasaba sıradan bir yer değil. Okumaya meraklı insanların yasadığı, kitap okuma oranının son derece yüksek olduğu bir yer. Öyle ki 1300 kişilik bu kasabada 40 tan fazla kitapçı var. Yerel kütüphane göstermelik bir yer değil, hayatın merkezi bu kasabada. İnsanlar çocuklarına televizyon müptelası olmayı değil kitapsız hayatın çoraklığını öğretiyor burada. Zaten böylesine kitaplarla yaşayan bir yere festival boyunca dünyanın her yerinden konuk geliyor. 1300 kişilik kasaba her sene 100 bin kitapseveri ağırlıyor. Bölgedeki tüm oteller pansiyonlar dolup taştığı gibi çadırlar kuruluyor, evler pansiyona dönüşüyor, bir hafta boyunca sadece kitaplar konuşuluyor bu topraklarda.

Bu sıradışı festival aslında bir tek kişinin rüyasıyla başlıyor. Peter Florence, bundan 20 sene evvel böyle bir fikir atıyor ortaya bir aile sofrasında. Öyle bir etkinlik olsun ki edebiyatseverleri buluştursun. Kapalı kapılar ardında, şık salonlar içinde değil. Bizzat hayatın içinde. Yaşayan bir edebiyat. Öyle bir etkinlik olsun ki ciddi görüneceğiz diye kasılmasın insanlar. Ne yazarlar ne de okurlar. Rahat sakin ve eğlenceli olsun kitaplardan konuşmak. Öyle bir etkinlik olsun ki elitlere has bir etkinlik olmasın, herkese açık; önyargısız, her sınıftan her kesimden insanın gelebileceği buluşabileceği, eğlenebileceği, beraber öğrenebileceği özgür ve açık bir alan.

Büyük projeler gerçekleştirmek için tek bir insanın hayali yeter bazen. Bir tek insanla başlar her şey, insanda biter. İşte bugün Hay Festivali nde toplanıyor yüz bin insan, soğuğa rağmen mütebessim. Bir tarafta civar köylüler, yetiştirdikleri meyveleri satarken, bir tarafta dünyanın en ünlü yazarları kitaplarını imzalıyor.

Ve bana öyle geliyor ki dünya edebiyat tarihinin çoktan vefat etmiş nice ismi de burada sanki. Her birinin ruhu dans ediyor üretilen her edebi cümlenin içinde. İzliyorlar, seyrediyorlar bugünün yazarlarını yüzyıllar ve yüzyıllar ötesinden. Seviniyorlar okurlarla, gerçek edebiyat okurlarıyla buluşabildikleri için. Ne de olsa, Albert Camus un da dediği gibi, "bir yazar çokluk okunmak için yazar. Bunun tersini söyleyenleri alkışlayalım, ama inanmayalım onlara". Okurdur kitabı da yazarı da var eden...

Benzer bir festivalin bir gün bizde de olabileceğine dair bir umut belli belirsiz yanıyor içimde...

29 Mayıs 2007