Her seçim aynı manzarayı görmeye alışmıştık. Partilerin iktidar mücadelesi her şeyden evvel "erkeklerin mücadelesi" demektir Türkiye de. Onlardır ön planda olan. Alkışlanan, peşinden gidilen, otoritesine boyun eğilen, varlığından medet umulan, seçim meydanlarında konuşmalar yapan, vaatlerde bulunan hep onlar. Kadınlar geri planda kalır. Üç ayrı rol tanımı içinde.

Türkiye de seçimler esnasında kadınlara verilen birinci rol "eş kontenjanı" rolüdür. Bu rolün üst basamakları "hanımefendilik" tanımına kadar gider. Kadınlar eşlerinin yanında, arkasında onlara verdikleri desteği sözlü ve fiziksel olarak ifade etmek için hep meydanlarda. Ama nedense sessiz. Ancak eşleri hakkında sorular sorulduğunda kendilerine konuşmak üzere, ancak eşleri aracılığıyla tanımlanmak üzere. Türkiye de bu kalıbını kıran, zorlayan siyasetçi eşleri olmadı mı? Oldu elbet. Ama tek tük. Çoğunlukla sessiz, sabırlı, sebatkar destekçiler olarak yer aldılar bu toplumun görsel hafızasında. Bu haliyle Türkiye deki seçim ortamı dünyadaki, Amerika ve Avrupa daki benzerlerinden çok farklı değildi aslında.

Gelelim ikinci role. Bu da "seçmen" rolü. Bu rol içinde Türk kadınları daha aktif ve bağımsız bir şekilde kendi fikirlerini ortaya koyma olanağı buldu. Dolaylı olarak. Seçim sandıklarında. Gene de unutmayalım Türkiye kadına seçme ve seçilme hakkını veren ülkeler sıralamasında tarihsel olarak önlerde yer alan bir ülke. Ne yazık ki seçmenlik bilinci konusunda daha dezavantajlı kadınlar.

Ve derken üçüncü rol. Hakkında en az yazılan, en az konuşulan. "Partili kadınlar." Kendilerini seçtirmek için değil, hemcinslerini seçtirmek için değil, gene erkekleri seçtirebilmek için harıl harıl gece gündüz çalışan, kapı kapı dolaşan, afişler hazırlayan bildiriler dağıtan, hep çalışan kadınlar. Seçim zamanlarında en çok emek harcayan ama emeği en çok unutulan horlanan kesim bunlar.

Şimdi, Türkiye 22 Temmuz a hazırlanırken bir dördüncü rol öne çıkmaya başladı. "Parlamenter kadınlar." İşte bu ciddi bir dönüşüm. Eğer lafta değil yapısal bir değişime eşlik ederse uzun vadede memleket için hayli hayırlı olabileceğine inandığım bir adım. Bu seçimde ilk defa kadınlar -görece- daha fazla görünür durumdalar. Siyasetin arka planında değil, siyasetçilerin yanında değil, bizzat siyaset yapmak üzere.

Partilerden bir tanesi bile bu konuda samimi hakiki bir adım atsa atabilse siyasetin seviyesi yükselecektir. Bir partinin getirdiği "cinsiyet eşitliğinden" ve pozitif ayrımcılıktan muhakkak diğerleri de etkilenecektir. Şu anda AKP "Her İlden Bir Kadın" sloganıyla bunu ciddiye almışa benziyor. CHP nin sloganı ise "Laik-Demokratik Bağımsız Türkiye, Ancak Kadınlarla." DYP "Seçimi kadınlar kazanacak" diyor. Seçilme ihtimalleri yüksek yerlerden olabildiğince çok kadın aday göstermekten ve bu kadın adaylardan daha az adaylık ücreti almaktan söz ediyorlar. Bu adımlar yetersiz belki. Ama son derece önemli. Kadınların siyasette aktif bir şekilde yer alması Türkiye için son derece büyük ve olumlu sonuçlar doğurabilecek bir gelişmedir. Ne kadar çok kadın girerse meclise bu seçimde, kavgalı küfürlü olmaktan o kadar hızla uzaklaşır siyasetin dili.

Yalnız bu gelişmeyi desteklerken şunu da unutmamalı. Bir insanın kadın olması, onun otomatik olarak "kadın bakış açısı"na sahip olduğu anlamına gelmez. Dünyadan ve Türkiye den öyle kadın siyasetçiler biliyoruz ki erkeklerden daha militarist, daha maskülen, daha otoriter, daha ceberrut olabilmişler. Kadınların cins-i latif olmadıklarını ispat etmek için öteki uca savruldukları, iktidarlarını sergilemeyi sevdikleri görülmemiş şey değildir.

Öyleyse bu seçimde hem daha çok kadın aday istiyoruz. Hem de bu kadın adayların kadın bakış açısına ve bilincine sahip olmalarını!

10 Temmuz 2007