“İnsanın işi öğrenmektir. Deve insandan daha güçlüdür; fil daha iri, aslan daha yiğittir. Sığır insandan daha çok yer, kuşların erkekliği daha fazladır. İnsanın işi ise öğrenmek, öğrenmektir bu âlemde....”

Böyle diyor İdris Şah, eski tasavvuf metinlerinden aktararak. Böyle diyor Türkçeye yeni kazandırılan ve sessiz sedasız piyasaya çıkan Sufinin Yolu. Son derece çarpıcı tasavvufi hikâyeler ve tekrar tekrar dönüp düşünerek okunması gereken mesellerle dolu bu kitap basında ne yeterince ilgi gördü ne de tartışıldı.

Bizde ne yazık ki yeterince tanınmaz İdris Şah. Oysa Batı âlemine tasavvufu tanıtan ve sevdiren bir avuç Doğulu yazardan biridir. “Her öğrencinin hak ettiği mürşidi bulduğunu” söyleyen İdris Şah’ı ölümsüz kılan sadece eserleri değil, bir de insanların yüreklerinde bıraktığı merak ve muhabbet tohumları olsa gerek. Tabii bir de Avrupalı entelektüeller üzerindeki etkisi. Pek çok kişi tasavvuf üzerine yazar çizer; ama bunların içinde çok azı, pek fazla bu konulara ilgi göstermemeleriyle ünlü olan yazar çizer takımı tarafından sadık bir ilgiyle okunabilir senebesene. Kimi Katolik kimi Protestan kimi Yahudi ailelerden gelen kültürel elite, tasavvufu sevdiren insandır İdris Şah. Onun en meraklı okurları arasında başka yazarlar vardı. En başta da İngiliz romancılığının divalarından Doris Lessing.

1924 senesinde Afganistan’da dünyaya geldi. Yazdığı kitaplar dünyanın en çok konuşulan tüm dillerine çevrildi ve pek çok ülkede best-seller oldu. İdris Şah, “arayan” her öğrencinin eninde sonunda kendi mürşidini bulacağına inanırdı; ancak bir o kadar da eleştirel yaklaşırdı mürid-mürşid ilişkisini hiyerarşik düzlemde kuranlara. Ona göre mürid ile mürşid aynı zeminde olmalıydı, aynı gönülden, aynı demden. Yani öyle biri ötekinin elini eteğini öpecek, biri aşağıda öteki yukarıda olacak... Bunlardan yana değildi. İdris Şah’a göre öğretmen ile öğrenci aynı seviyede olmalıydı.

“Tasavvuf, insanın kendinin farkına varacağı ve kendini gerçekleştireceği bilgidir.” diyen İdris Şah’ın en önemli kitaplarından Sufinin Yolu, Türkçeye kazandırıldı. Bu mütevazı kitap Avrupalı aydınlara, özellikle de İngiliz edebiyatçılarına ve gazetecilerine tasavvufu sevdiren kitapların başında gelir. Peki neler var içinde? İşte birkaç alıntı.

Soru: Tasavvuf ile diğer düşünce yöntemleri arasında bir çekişme var mı?

Cevap: Olamaz, çünkü tasavvuf tüm düşünce yöntemlerini bünyesinde toplar; hepsinin kendine göre bir kullanımı vardır.

Soru: Tasavvuf belli bir dille, belli bir toplulukla, belli bir tarihsel dönemle mi sınırlıdır?

Cevap: Tasavvufun herhangi bir zaman, yer veya topluluktaki görünen yüzü çeşitlilik gösterebilir; çünkü tasavvuf kendisini her insan tarafından kavranabilir şekilde sunmalıdır.

Soru: Türkistanlı Ahmed Yesevi ve Endülüslü İbn El Arabi’nin okullarından çok az eser var, neden?

Cevap: Çünkü yüksek anlayış diyarında, iş bitince ocak kapanır.

07.10.2007