Bahar geldi ya, havalar da düzeldi diye, hep beraber attık kendimizi dışarılara. Sokaklarda, parklarda, deniz kenarlarında daha çok dolaşır olduk birdenbire. Kışın biriken negatif enerjiden, bir de memlekette yaşanan iniş çıkıştan, gerilen sinirlerden bunalanlar için tek çare dışarıya çıkmak, temiz hava almak.

Ancak dikkatimi çeken bir şey var. Bu bahar giyilen tişörtlerde yazılar ve semboller çoğalmış sanki. Acaba eskisine oranla daha mı çok mesaj yükler olduk bedenlerimize? Bir pazar yürüyüşünde karşıdan gelen insanlara bakıyorum mesela. Bir ara, tesadüf bu ya, hemen her gelenin üzerinde bir yazı. Oku oku bitmiyor. Çoğu İngilizce yazıların. Kimisi bir-iki kelimeden ibaret. Ama kimisi de o kadar uzun ki durdurup okumak lazım.

Akşam tişörtlere yazılar yazan bir dükkânın önünden geçiyoruz. Merak ağır basıyor. İçeriye dalıp soruyorum. Dükkân sahibi babacan, konuşkan bir adam. Aynen şunları söylüyor. “Bu sene resimli, yazılı, sembollü tişörtlerde artış var hakikaten. Bilhassa Atatürk resimli tişörtler revaçta. Türk bayraklı ve Osmanlı motifli tişörtler de hayli rağbet görüyor. Kadınlar için ayrı, erkekler için ayrı üretiyoruz.”

Öte yandan bu sene tuğralı tişörtlerde ilginç bir artış olduğunu anlatıyor dükkân sahibi. Yıldırım Beyazıd’dan Sultan Vahdettin’e tüm padişahların tuğralarının tişörtlere basıldığını ve meraklıları tarafından giyildiğini biliyor muydunuz? Her tuğranın bir anlamı varmış, her anlamın bir alıcısı. En çok hangi padişahların tuğraları rağbet görüyor diye sorduğumda “Orhan Gazi de, Yavuz Sultan Selim de gayet iyi gidiyor,” cevabı alıyorum. Ama tabii en popüler her zaman Fatih Sultan Mehmet tuğrasıymış.

“Peki ya yazılar?” diyorum. “Ne tür yazılar popüler genellikle?”

“Valla her türlüsü var. İnsanlar çeşit çeşit. Genellikle İngilizce yazılı tişörtlerimiz. Anlamını bilen de alıyor bilmeyen de. Bir keresinde bir kadıncağız geldi, öyle rastgele bakıyor tişörtlere. En sonunda bir tanesini seçti ama bir kadına bakıyorum bir tişörte. Hani pek uygun bir anlama gelmiyor üzerindeki yazı. Uyardık hemen. Sen bunu alıyorsun ama bak burada ne yazıyor biliyor musun diye. Kıpkırmızı kesildi. Bıraktı başka tişört aldı. Yahu bilmediğin yazıyı ne demeye giymeye kalkıyorsun, di mi ya?”

Karikatürlü tişörtler her zamanki gibi bu sene de gözdesiymiş gençlerin. Ama İstanbul’a dair yeterince çeşit olmamasından yakınıyor, turistler için. “New York’a, Paris’e gidin, tonlarca tişört var şehrin promosyonunu yapan. Turist de giyiyor, yerlisi de giyiyor. Ayaklı promosyon aslında. Bizde bunlar az. Büyükşehir Belediyesi buna el atsa. I love Istanbul yetmez. Esprisi bol şeyler lazım.”

“Peki bir de Çince gibi görünen yazılar var? Onlarda ne yazdığı ne malum?”

“Japonca-Çince meselesi zaten başlıbaşına bir keşmekeş. Mesela müşteri geliyor, “Mutluluk” yazıyor diye alıyor ama belki de orada küfür yazıyor. Yani bir harf oynasa yeter, di mi? Kaç kişi Çince okur kardeşim bu memlekette? Bilmeden yazan da var, alıp giyen de tabii. Daha beteri bunu dövme yaptırıp yazdırtan da çok. Ben öyle Japon turistler gördüm, bizim tişörtleri görünce gülmekten kırılıyorlar. Artık ne yazıyorsa?”

Dünyada ilk tişörtler ta 1900’lerin başlarında tasarlandı. Siviller için değil, Amerikan ordusu için. Tişörtlerin üzerine yazıların yazılmaya başlanması ise 1950’li yılları buldu. Daha kalıcı bir mürekkep çeşidinin icadıyla beraber yazılar, resimler, semboller çoğaldı. O gün bugündür başlı başına bir endüstri, durdurabilene aşkolsun. Ama bilhassa bu dönemde Türkiye’de, “kıyafetler ile semboller” arasındaki ilişki üzerine kafa yorarken milletçe, daha çok yazılı-sembollü-mesajlı tişört göreceğiz belki de gençlerin üzerinde. İlginç bir konu olabilir, merak edene...

20.04.2008