AŞK romanının İngilizce´sinin çıkması sebebiyle bir süredir Amerika´dayım. Farklı eyaletlerde okumalar, imza günleri ve konuşmalar düzenlendiği için sürekli yollardayım. Uçak, tren, araba... Bir şehirden bir şehire, sırtımda çanta, kucağımda kitaplar... Gittiğim her yerde Amerikalıların yanı sıra Türk kökenli Amerikalılar ve Türklerle de uzun uzun sohbet etme fırsatı buluyorum. Her yaştan, her görüşten...

Ve bir kez daha görüyorum ki ne kadar çok sayıda eğitimli, yaratıcı, kalifiye insanımız var yurtdışında yaşayan; ne çok "beyin" var elimizden kayan; ne kadar özel birey var yarı orada yarı burada ömür geçiren, "araf"ta kalan.

"Beyin göçü" her sene biraz daha derinleşen bir yara. Biz ülke gündeminin iniş çıkışlarıyla uğraşırken o sessiz sedasız kanamakta bir kenarda. Ne muhalefetin gündeminde, ne iktidarın. Ne istatistiksel bir bilgi var elimizde, ne çözüme yönelik analizler, girişimler. Biz bu meselenin önemini ekonomik, sosyolojik ve psikolojik boyutlarıyla inceleyebilmiş ya da anlayabilmiş değiliz henüz. Halbuki her sene çok sayıda insanımız yurtdışında kalma kararını veriyor.

Lisans ya da yüksek lisans yapmak amacıyla yurtdışına çıkanların önemli bir kısmı dönmekte tereddüt ediyor. Aralarında bursla gittikleri halde, belli bir zaman sonra burslarını yakmayı, ceza ödemeyi düşünenlerin sayısı az değil. Zaten en başarılılarını da bağlı bulundukları Batı üniversiteleri kapıyor, transfer ediyor. Türkiye´de yeterince kadri bilinmeyen yetenekli profesyonel insanlara Batı üniversiteleri kapılarını açıyor. Peki ya sonra?

Sonrası, değişen planlar, parçalanmış aileler, hasret, gurbet, göçmenlik, göçebelik... Sonrası, Amerika´da hızla yükselen ama yüreğinin bir parçasını Türkiye´de bırakan yaşlı bilgisayar mühendisi; başörtüsünden dolayı Michigan´a giden ve orada kalan tıp öğrencisi; California´da İtalyan-Amerikalı bir genç kızla evlenerek oraya yerleşen ve bebeğine İstanbul ismini koyan delikanlı; Türkiye´de yeterince iş imkânı bulamadığı için Boston´a dönen biyokimya uzmanı; Yahudi bir kıza âşık olup onunla evlenen muhafazakâr Müslüman delikanlı... Anlatılmayan nice hikâye... Ve onların çocukları, torunları, Türkçe bilen ama Türkçe kitap okuyamayan yeni kuşaklar.

*

Batı standartlarında yaşamaya/çalışmaya alışmış ve artık geri dönmeyen, dönemeyen bu kıymetli insanların Türkiye ile bağlarını tazelemek lazım. Böyle bir modeli kurmakta sonsuz fayda var. Onlardan memleketlerine dönmelerini beklemek nafile bir rüya. Artık bulundukları ülkenin parçası olmuşlar. Ama memleketlerini geride bıraktıklarını sanmak daha da büyük bir yanılgı olur. Onlar hep aradalar...

Çözüm, bu insanları "ya burada ya orada" olmaya, katı bir seçim yapmaya itmek yerine, tam tersine, olabildiğince esnek ve hareketli bir yaşam biçimine kavuşturmak. Öyle modeller olmalı ki gelip gidebilsinler, bir ayağı Türkiye´de bir ayağı Amerika´da projeler geliştirebilsinler. Mesela New York´ta, Los Angeles´ta ya da Chicago´da verdikleri bir dersi, bir yaz gelip İstanbul´da, Ankara´da, Van´da ya da Eskişehir´deki öğrencilere aktarabilsinler. Zaman zaman Türkiye´ye seyahat edip danışmanlık, hocalık, proje koordinatörlüğü yapabilsinler. Bilgi birikimlerini Türkiye´deki gençlerle paylaşabilsinler.

Beyin göçüyle bu ülkeden gidenlerin Türkiye´yle bağlarını tazelemek bize çok şey kazandırır.

04.03.2010