"SEN mutluluğun resmini yapabilir misin?" diye sormuştu dil üstadı, harfbaz ve kelimeşinas, koca şair Nâzım Hikmet. Ve eklemişti ardından, usulca, hınzırca: "İşin kolayına kaçmadan ama..."

Mutluluğun resmini yapmak çok zor ama mutluluğu ölçmeye kalkmak belki daha da zor. İnsan mutluluğunu derecelendirebilir mi? Kavrayabilir mi? Mutluluk denilen şey içindeyken anlaşılabilir mi? Peki insan kendi mutsuzluğuyla yüzleşebilir mi? Çoktan kıvılcımını kaybetmiş nice evlilik, renksizleşmiş nice meşgale, sırf alışkanlıklardan dolayı yapılan nice tekrar... Tüm bunlar aslında mutsuzluğumuzla yüzleşemediğimiz için değil mi?

Dünyanın en mutlu ve en mutsuz insanlarının kimler olduğuna dair global çapta araştırmalar yayınlanıyor. Hem de hayli itibarlı şirketler tarafından. Ve mutluluk sıralamasında baş sıralarda hemen her zaman İskandinav ülkeleri yer alıyor. Anlaşılan yeryüzündeki en mutlu halklar onlar. Danimarka, Finlandiya, Norveç, İsveç ve Hollanda.

Bu ülkeler aynı zamanda demokrasinin, fikir ve ifade özgürlüğünün ve sosyal devletinin de en gelişmiş, rafine olduğu yerler. Sadece ekonomik refah değil burada ölçüt; toplumsal adalet ve huzur, birey için çalışan devlet fikri, çoğul ve eşitlikçi toplum düzeni de insanları mutlu ediyor, hayata daha fazla bağlanmalarını, umutla bakmalarını sağlıyor.

Öte yandan ortada ilginç bir ayrıntı var: Mutluluk, refah ve huzur oranının yüksek olduğu bu memleketler ne gariptir ki, edebiyat ve sanatta korku ve gerilim türlerini de başarıyla üreten yerler. Tüm dünyada listelerden inmeyen pek çok gerilim romanı, İskandinav yazarlar tarafından kaleme alınıyor.

Güne rahat kahvaltısını yaparak başlayan, teknolojinin en son nimetlerinden faydalanan, en ufak bir rahatsızlığında en gelişmiş hastanelere giden, işsizlik halinde devletten işsizlik yardımı alan, hayatın rahat ve olaysız, sokakların sakin ve bombasız olduğu bir ülkede yaşayan eğitimli İskandinav yazar masa başına geçince, en felaket, en gölgeli korku ve gerilim romanlarını yazıyor. İnsan sormadan edemiyor: "Karanlık romanlar, karanlık filmler neden konforlu ülkelerden çıkıyor?"

Son zamanlarda Türk sinemasında birbirinden önemli gelişmeler yaşanıyor. Bunlar arasında en dikkat çekici yeni dalgalardan biri, korku ve gerilim filmlerindeki gerek niteliksel gerek niceliksel büyüme. Öteden beri itibar ettiğimiz bir tür değildi bu. Biz milletçe romantik aşk filmleri ve dizileri izleriz, zaman zaman tarihsel yapıtlar, bir de vurdulu kırdılı eserler. Şimdilerde yeni kuşak, yerli gerilim filmlerine artan bir ilgi göstermekte. Bu türde Türkiye´den çıkan yönetmenlerin çok güzel ve ilgi çekici eserleri olabilir.

Ama ben meselenin bir başka boyutuna bakmak istiyorum: Ulusal ve yerel gazetelerinde hemen her gün hırçınlıkların, kavgaların ve polemiklerin yazıldığı; insanların birbirine çabuk kızdığı, zaman zaman bomba ya da şehit haberlerinin düştüğü bir ortamda, korku ve gerilim filmlerinin yükselme şansı nedir? Alıcısı kimdir?

İskandinav ülkelerinde gördüğümüz türden bir etkileşim burada yok. Mutlak konfor ve daimi huzur ortamı içinde, evinde oturup kâğıt üstünde ya da yönetmen koltuğunda oturup kamera arkasında karanlık fanteziler kuran sanatçıların bizden çıkma ihtimali düşük. Bunu yapabilecek iyi sanatçılar olmadığı için değil. Tam tersine. Ama toplumsal çerçeveden ve genel ortamdan dolayı.

İronik ama gerçek: Ne zaman ki daha huzurlu, daha demokratik, daha eşitlikçi bir toplumsal yapıya kavuşuruz, ne zamanki gazetelerde felaket haberleri ve kavga dili azalır, sanatsal ve edebi açıdan en başarılı korku romanlarını ve korku filmlerini o zaman üretir Türkiyeli sanatçılar.

29 Temmuz 2010