SİZ hiç çatısız kaldınız mı? Bir gece vakti başınızın üzerinde sonsuz ve cömert sema, yıldızlar sırdaş, iliklerinizde rüzgâr, bir deli ayaz. Çalacak tek bir kapı bile yok, sığınacak ne bir akraba, ne bir komşu, ne bir arkadaş; çünkü “Ayıptır, aman duymasınlar”; çünkü dayak atanlar değil, dayak yiyenler utandığı müddetçe bu eziklik ve burukluk sarmalından kolay kolay çıkılmayacak.
Siz hiç annenizin ve küçük kardeşinizin elinden tutarak, bilmediğiniz sokaklarda, zifiri karanlıkta ne tarafa gideceğinizi kestiremeden sabahladınız mı? Dişleriniz zangırdadı mı mesela? Korkudan ya da soğuktan ya da salt çaresizlikten?
Siz şu anda bu yazıyı okurken Türkiye’de bir yerlerde bir kadın, belki de birden fazla kadın, kendi evinde şiddet görüyor. Maşayla, sopayla, kemerle, tokatla ve kelimelerle... Çocuklarının gözleri önünde, cümle âlem bildiği halde. Cesareti kırılmış, özgüveni kalmamış. Ne bir işi, mesleği var, ne de eğitimi. Satacak altın bileziği yok, ne de bir kenarda duran parası, yatırımı. Dönecek bir baba ocağı kalmamış ya da varacak bir durak. Her gün bir öncekinin aynı. Yaşayan bir ölü olmuş. Oysa genç daha. Kendi bile bilmiyor.
Gidecek bir sığınak yoktur bazen. Umut edecek, hayalini kuracak bir gelecek. Başka diyarlara kaçamazsın, sokaklarda uyuyamazsın, yanında çocukların. Bir parkta bankın üzerinde geceyi geçiremezsin mesela. Üşürsün. Ruhun üşür. Şehir ayaza keser. Gelen geçer bakar. Yanaşırlar. Yılışırlar. Seni “o türlü kadın” sanırlar.
Kendini anlatamazsın. Ağlamaya kalksan, çocukların üzülür, ağlayamazsın. Durursun. Beklersin, neyi beklediğini bilmeden. Zaman akar. Ağılı bir şerbet gibi. Şehir kapanır, kabuklanır, bencilleşir. Yüzündeki morlukları, şişlikleri daha fazla saklayamazsın.
Türkiye’de kaç adet “kadın sığınma evi” var? Gelin, sayılara yakından bakalım. Olması gereken sığınma evi sayısı en az 1400 olarak açıklandı. Hatta AB ideal standartları uygulanırsa, bu sayı 9000 üzerine çıkıyor. Peki ya mevcut durum? 65 adet ev. 2010 yılı itibarıyla tablo bu: 20’si belediyelere, 5’i STK’lara, 40’ı da SHÇEK’e bağlı. Bu kadar büyük bir ülke, geniş bir nüfus, bunca kadın, bunca çocuk ve hepi topu 65 adet ev!
Siyasetçilere bizler oy veriyoruz. Biz kadınlar. Peki seçim öncesi ve sonrası soruyor muyuz, “Sahi ne yapacaksınız bizler için?” diye. Israr ve talep ediyor muyuz, “Dayak yiyen, şiddet gören, çatısız kalan hemcinslerimiz için ne çözümler öneriyorsunuz?” diye. Hakikaten umursuyor muyuz birbirimizin acısını? Dinliyor muyuz kız kardeşimizin hikâyesini?
Bu hafta Mor Çatı’nın ve kadın hakları için didinen aktivistlerin sığınma evleri konusundaki değerlendirmelerini ilgiyle takip ettim. Ne yazık ki durum iç açıcı değil. Acilen yeni, yepyeni düzenlemelere ihtiyaç var ve aydınlık bir bakış açısına. Her türlü ideolojiden arınmış, siyasi kavgalardan uzak, polemiklere girmeyen, kadınlara kıymet veren girişimlere. Kadınlarımız için sığınak açmak, belediyelerimizin öncelikli amaçlarından biri olmalı. Son sıralarda yer alan bir madde değil.
Siz bu yazının sonuna geldiğinizde Türkiye’de bir yerde bir kadın, belki de birkaç kadın, kendini çaresiz, yapayalnız hissediyor olacak. Atacağımız en ufak bir adım, bir nebze duyarlılık, bir insanın hayatını değiştirecek. Karanlıktan topyekûn çıkılmaz ki zaten. Parça parça aydınlanır gece. Damla damla.

27 Ocak 2011